Een positieve benadering, waarbij volwassenen in de wijk leren om systematisch aandacht te besteden aan wat kinderen goed doen, is een belangrijke, volgende stap in het traject. Immers, gedrag van kinderen positief bekrachtigen is een belangrijke manier om gewenst gedrag te laten toenemen en kinderen nieuwe vaardigheden te leren. Wanneer volwassenen structureel aandacht besteden aan gedrag dat zij graag zien en dit positief bekrachtigen, neemt de kans toe dat kinderen dit gedrag vaker zullen laten zien. Immers: wat je aandacht geeft groeit. De kans dat kinderen op school, bij het buurthuis, op de sportclub en thuis meer gewenst gedrag gaan vertonen neemt dan ook toe wanneer er veel aandacht is voor dat wat kinderen en jongeren goed doen.

Positief bekrachtigen kan altijd en overal. Het stimuleren van gewenst gedrag door positieve bekrachtiging is als een plant laten groeien en bloeien. Wil een klein, net ontkiemd plantje groter groeien, dan heeft het licht nodig. Zonnestralen die op het plantje schijnen en het die energie geven om te groeien. Zo is het met gedrag ook. Als je gedrag wilt laten toenemen, laten groeien, moet dit gedrag in het licht komen te staan. Licht in de vorm van aandacht en positieve bekrachtiging. Door gewenst gedrag in het zonnetje te zetten, zal het gaan groeien en bloeien. Met het gezamenlijk zetten van deze inhoudelijke stap, leren volwassenen hoe zij ervoor kunnen zorgen dat er genoeg licht is voor het gedrag dat zij willen stimuleren.

Kinderen en jongeren positief bekrachtigen vormt een van de vijf pijlers van PBS. Positieve bekrachtiging van gedrag heeft een preventieve werking en is een groene interventie van de PBS-piramide, bedoeld voor alle kinderen en jongeren.

Het benaderen van kinderen en jongeren in de effectieve verhouding 4:1, oftewel vier positieve contactmomenten ten opzichte van één correctie (Flora, 2000; Clayton et al., 2016) komt op verschillende manieren terug tijdens alle PBS IN DE WIJK bijeenkomsten en is een verhouding waar alle betrokkenen doorlopend in blijven oefenen. Mooi om te zien is dat de opgedane kennis via betrokken ouders en vrijwilligers zich op creatieve manieren verspreid in de wijk.

Zo ging een actief betrokken moeder bij PBS IN DE WIJK naar aanleiding van de opgedane kennis over positieve bekrachtiging thuis een experiment aan, waarbij zij een week lang niet corrigeerde op klein ongewenst gedrag van haar kinderen en alleen de focus legde op wat goed ging. De positieve effecten die dit opleverde deelde deze moeder weer bij een andere organisatie waar veel andere moeders komen uit de wijk. Deze groep moeders raakte hierdoor geënthousiasmeerd om iets dergelijks uit te proberen. Een mooi, concreet voorbeeld van de positieve olievlekwerking die we met PBS IN DE WIJK voor ogen hebben.

PBS IN DE WIJK werkt ook met systemen van positieve bekrachtiging om gewenst gedrag gericht te stimuleren. Deze systemen, ook wel beloningsystemen genoemd, helpen kinderen om zich te houden aan de gedragsverwachtingen en waarden van de organisatie en de wijk en vergroten de kans op goed gedrag.

Systemen van positieve bekrachtiging zijn vooral een effectief hulpmiddel om gedrag te versterken dat voor kinderen moeilijk is (denk bijvoorbeeld aan het op een rustige manier oplossen van een ruzie) en gedrag dat voor kinderen saai is (denk aan je jas ophangen aan de kapstok als je binnenkomt of met een zachte stem praten).

Binnen PBS IN DE WIJK wordt gewerkt met een type systeem dat een ‘tokensysteem’ wordt genoemd. Het tokensysteem is een beloningsysteem waarbij kinderen een tastbaar symbool, een zogenaamde ‘token’, kunnen verdienen, wanneer zij zich houden aan de gedragsverwachtingen en waarden van de organisatie/de wijk.

Een token geeft extra gewicht aan een compliment en maakt een compliment ‘speciaal’. Een token stimuleert kinderen die het moeilijk vinden om een compliment te ontvangen, om het compliment goed ‘binnen te laten komen’. Doordat het kind iets tastbaars ontvangt, krijgt hij de kans om op een later moment nog even naar de token te kijken en te bedenken waarvoor hij de token heeft gekregen. Bovendien kan de token een positieve spiraal in gang zetten. Wanneer een kind een verdiende token aan een andere volwassene laat zien, biedt dit immers die volwassene een nieuwe kans om te vragen waarvoor het kind de token heeft ontvangen en kan het kind opnieuw in het zonnetje worden gezet, waarmee het gewenste gedrag extra wordt versterkt.

Op wijkniveau zijn er verschillende mogelijkheden om samen te werken en te zoeken naar gemeenschappelijke kenmerken van een systeem van bekrachtiging.

Het is bijvoorbeeld krachtig als overal in de wijk dezelfde soort tokens worden uitgedeeld. Dit zorgt voor herkenbaarheid voor de kinderen. Organisaties kunnen ook de krachten bundelen bij het bedenken van een menu van beloningen (bijvoorbeeld: een gezamenlijke speeldag organiseren als er gezamenlijk een X aantal tokens zijn verdiend) en beloningen uitwisselen (bijvoorbeeld: een kind dat op school tien tokens heeft verdiend kan bij de boksschool een gratis les volgen).

Het zoeken naar manieren om systemen passend te maken, aansluitend bij de behoefte en kenmerken van een organisatie en een wijk, daarbij rekening houdend met werkzame elementen, is een doorlopend proces van ontwikkeling.

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Emilie van Leeuwen, projectleider.

Downloads
Afscheurcomplimenten
Complimentenbandjes
Complimentenkaartjes voor ouders
Kaartje geef een compliment sterren
Kernboodschap positieve bekrachtiging
Praatplaat belang van complimenten
Praatplaat effectieve complimenten