Scholen die werken met SWPBS, gebruiken systematische dataverzameling om vraagstukken over gedrag in een vroeg stadium te signaleren en hier effectieve oplossingen voor te vinden. In de praktijk kan het gebeuren dat wat eerst losse ongewenste gedragingen lijken te zijn, zoals door de juf heen praten, kunnen uitgroeien tot een structureel probleem. Wanneer niemand in de school hier goed zicht op heeft, dan kan dit ongewenste gedrag verder toenemen en uitmonden in een escalatie.

Uit onderzoek op scholen blijkt ook dat het periodiek terugkoppelen van data over gedrag aan het schoolteam een belangrijke succesfactor is die bijdraagt aan duurzame implementatie van SWPBS (Mcintosh, 2013). Door structureel data te verzamelen over gedrag, deze (minimaal) maandelijks te analyseren en hier passende acties op te laten volgen, zetten organisaties parallel aan de scholen een preventieve werkwijze neer, waarmee ongewenst gedrag in de kiem kan worden gesmoord en gewenst gedrag systematisch kan worden bevorderd.

Het cyclisch werken op basis van data stimuleert bovendien om ook steeds opnieuw te kijken naar het eigen handelen en na te gaan: zetten wij als volwassenen alle methodische elementen van de aanpak nog goed neer? En waar is winst te behalen? Dit bevordert dat de methodische PBS-elementen goed geïmplementeerd blijven. Juist door deze borgende functie wordt het cyclisch werken op basis van data de ‘motor’ van PBS genoemd. Cyclisch werken op basis van data heeft een preventieve werking en is een groene interventie van de PBS-piramide.

Daar waar gedragsincidentenregistratie een vanzelfsprekend en integraal onderdeel uitmaakt van de SWPBS-aanpak op scholen, is dit binnen organisaties die werken met PBS IN DE WIJK niet altijd vanzelfsprekend. Zo geven buurthuizen en speeltuinen soms aan dat zij dataverzameling over gedrag van specifieke kinderen niet passend vinden bij hun opdracht. Dit betekent concreet dat er met organisaties wordt gezocht naar alternatieve manieren om het cyclisch werken op basis van data effectief vorm te geven.

Een alternatieve manier om cyclisch te werken op basis van data is met behulp van een ‘Checklist PBS IN DE WIJK bij activiteiten’. De checklist stimuleert betrokkenen om methodisch en volgens PBS stappen te werken bij de voorbereiding, de uitvoering en de evaluatie van activiteiten. Daarnaast bevat het format vragen over lastige situaties rondom gedrag van kinderen, zodat er informatie kan worden verzameld over gedrag, zonder het over specifieke kinderen te hebben. Op deze manier is het toch mogelijk om inzicht te krijgen in gedragsvraagstukken en op basis hiervan concrete doelen te stellen en cyclisch te werken. Het is bij de implementatie van deze checklist belangrijk om met de betrokkenen na te gaan hoe en wanneer de checklist wordt benut, zodat deze een vaste plek krijgt in het evaluatiebeleid van de organisatie en ook daadwerkelijk structureel wordt benut.

Naast het benutten van aangepaste instrumenten om gedragsvraagstukken op te lossen, worden binnen PBS IN DE WIJK jaarlijks vragenlijsten afgenomen over de implementatie en uitkomsten van de aanpak. Ook wordt na iedere PBS IN DE WIJK bijeenkomst het ervaren ‘nut van de bijeenkomst’ geïnventariseerd. Deze data wordt gebruikt om zicht te krijgen op de implementatie en uitkomsten van de aanpak en om de aanpak waar nodig aan te scherpen.

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Emilie van Leeuwen, projectleider.

Downloads
Checklist PBS bij activiteiten
Nut van de bijeenkomst